اعتماد ایران به چین در فضای مذاکره با آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ چین به عنوان یکی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و باشگاه قدرت‌های اقتصادی از دیرباز تاکنون نقش بسیاری جدی در روند مذاکرات هسته ای ایران و غرب داشته و ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی برای مقام های چینی اهمیت فوق العاده‌ای قائل بوده است. به این ترتیب مهم بودن نقش ایران در روابط سیاسی و دارا بودن منابع فسیلی، چین را متمایل کرد تا سال 2021 میلادی تفاهم‌نامه 25 ساله با ایران امضا کند.

چینی‌ها برای آنکه چرخه اقتصاد خود را بچرخانند، نیاز به منابع انرژی غرب آسیا دارند

پس از آن تفاهم گره خوردن منافع مشترک همواره حسن نیت میان دو طرف را در موضوعات مختلف اثبات کرده است. چینی‌ها در مذاکرات برجام و توافق پکن نوع بازیگری سیاسی خود را به طرف ایرانی نشان دادند. به این ترتیب این بار نیز می‌توانند در روند مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نقش آفرینی کنند. همین موضوع سبب شد سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه کشورمان به چین سفر و با همتای خود دیدار کند؛ سفری که بعد از آن به امیدواری روابط دو کشور دامن زد.

پکن در شرایط فعلی از چند منظر برای ایران دارای اهمیت است و همین موارد احتمالاً به سفر زودهنگام عراقچی به پکن، بعد از مسکو منجر شد:

نخست؛ اینکه چین یکی از واردکننده‌های نفت ایران در دوران تحریم‌های فلج کننده آمریکاست. چینی‌ها برای آنکه چرخه اقتصاد خود را بچرخانند، نیاز به منابع انرژی غرب آسیا دارند. مهم بودن این موضوع سبب شده است در شرایط مخلتف چین روابط خود را با ایران حفظ کند و در شرایط بحرانی حالت محافظه‌کارانه به خود بگیرد. در شرایط تحریمی ایران، به شیوه های مختلف نفت ایران وارد چین می‌شد.

دوم؛ اینکه به دلیل قدرت سیاسی چین در شورای امنیت و سازمان‌های بین‌المللی ایجاد رابطه مطمئن و قابل اعتماد با این کشور در مقابل کشورهای غربی ضروری به شمار می‌رود. در شرایطی که برخی کشورهای غربی منافع بلندمدت آمریکا را دنبال می‌کنند و برخی دیگر رقابت‌های زمینه‌ای و تاریخی با ایران دارند، تشکیل موازنه در برابر این صف‌بندی‌ها لازم و ضروری است.

سوم؛ اینکه تقویت قدرت نرم و سیاسی به واسطه چین ارزش قابل تأملی برای ایران دارد. به دلیل نفوذ چین در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مختلف، ایران می‌تواند تأثیرگذاری خود در پرونده هسته‌ای و صلح‌آمیز بودن آن را به همراهی چین افزایش دهد.

سفر عراقچی به پکن در شرایطی که ایران درگیر مذاکرات غیرمستقیم با طرف آمریکایی است، نکته ای اساسی یعنی تأثیرگذاری چین در روند مذاکرات را گوشزد می‌کند. در شرایطی که دو طرف مذاکره از نتیجه مذاکرات اطمینان کافی ندارند، برای یافتن راه‌ها و گزینه‌های دیگر در تلاش هستند. در نظم بین‌المللی هر یک از بازیگران در ابتدا به دنبال تقویت خود در زمینه‌های مختلف و بعد از آن به دنبال همراهی دیگر مهره‌ها با واکنش‌های متقابل خود هستند. بر همین اساس دیدار با مقام های چینی زمینه را برای شراکت دو کشور در زمینه‌های مختلف ایجاد کرده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین سفر همتای ایرانی خود را در زمینه دیپلماسی و تقویت اعتماد سیاسی مفید دانست و وزارت امور خارجه کشورمان نیز این سفر را به دلیل گفت‌‌وگو و مشورت با اعضای برجام، در جریان گذاشتن طرف چینی از مذاکرات پیش‌رو و انتقال پیام رئیس جمهور ایران مهم تلقی کرد. در پایان سفر نیز وزیر امور خارجه کشورمان گفت: مهم نیست شرایط بین‌المللی چگونه تغییر کند، ایران همواره چین را شریک و دوست قابل اعتماد می‌داند.

دیدار با مقام های چینی زمینه را برای شراکت دو کشور در زمینه‌های مختلف ایجاد کرده است

بهره سخن

روابط چین و آمریکا به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی دارای فراز و نشیب‌های زیادی بوده و سبب شده است چین در شرایط مختلف همچون برجام، موضع محتاطانه‌ای در پیش گیرد. همچنین رقابت‌های کنونی دو کشور به ویژه «جنگ تعرفه‌ها» سبب شده است موضع تندی در برابر هم اتخاذ کنند. وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای وارداتی از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا نمونه بارز رقابت‌های موجود است.

پرونده هسته‌ای ایران تنها یکی از موارد اشتراکی میان آمریکا و چین است و هر دو طرف هنگامی که می‌خواهند برای موضوع هسته‌ای ایران تصمیم‌گیری کنند، ابتدا پیچیدگی‌های مواضع خود را با رقیب اصلی‌شان تنظیم می‌کنند. بنابراین گرچه دیدارهای کنونی در سطح وزیران دارای اهمیت است و بعد سیاسی روابط را بهبود می‌بخشد، اما در مقابل نمی‌توان واکنش و عملکرد طرف مقابل را به طور کامل پیش‌بینی کرد.

در حال حاضر بهتر است پیچیدگی روابط ایران با دیگر کشورها حفظ شود، حتی افزایش و در ادامه منافع حیاتی دیگر دولت‌ها با ایران بهبود یابد تا امکان تغییر موضع و تفاهم‌های انجام شده از سوی کشورها در برابر ایران سلب شود.